Căn bệnh sỏi túi mật tấn công chủ yếu vào nữ giới. Và cũng may với đa số nạn nhân, bởi vì sỏi túi mật thuộc dạng bệnh lý “hiền lành” - không gây ra những triệu chứng khốc liệt.

1. Sỏi túi mật là gì?

Sỏi túi mật được hiểu là dịch mật và hợp chất giúp cơ thể tiêu hóa đi các chất béo và thuần hóa hàng loạt vitamin. Gan tiết ra dịch mật và được vận chuyển đến túi mật, cơ quan thực hiện vai trò bảo quản và làm cô đọng mật, có tạo dáng hình trái lê kéo dài. Sự xuất hiện của chất béo trong thức ăn được tiêu hóa khởi động phản ứng hormone gây ra co thắt túi mật, tiếp theo mật được đổ vào ruột.

Sỏi túi mật là không gì khác ngoài những cục nhỏ xuất hiện từ mật đã được kết tinh.Còn ở phương Tây thì đa số sỏi túi mật là tập hợp chủ yếu bắt nguồn từ cholesterol. Còn ở Việt Nam đa số là sỏi sắc tố, được bắt nguồn từ trứng - xác ký sinh trùng đường ruột.

Cholesterol được hình thành ở dạng cục nhỏ khi túi mật tích trữ lượng dịch mật nhiều hơn khả năng hòa tan muối mật. Yếu tố dẫn đến tình trạng ứ trệ cũng có thể vì hoạt động bất thường của túi mật. Sỏi túi mật trở thành nguồn gốc tình trạng bệnh lý khi chúng làm tắc ống túi mật hay gây viêm túi mật.

2. Tại sao bệnh sỏi mật lại chủ yếu tấn công phụ nữ?

Nguyên nhân cốt lõi là những hormone nữ giới. Estrogen gia tăng nồng độ cholesterol trong dịch mật và chất progesteron làm chậm đi tốc độ giải phóng túi mật. Điều này dẫn lối cho việc, vì sao xác suất mắc bệnh của phụ nữ giảm dần cùng tuổi tác (so với xu hướng mắc bệnh của nam giới).

Đối với phụ nữ trước 40 tuổi, tỷ lệ sỏi mật ở phụ nữ được chẩn đoán cao gần gấp ba lần nam giới; sau tuổi 60 xác suất ngã bệnh ở phụ nữ tăng không đáng kể. Liệu pháp hormone thay thế (estrogen) cũng làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt trong trường hợp hormone được bổ sung cho cơ thể ở dạng uống thay vì gián tiếp qua băng dính (qua da).

Viên thuốc ngừa thai cũng là nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ xuất hiện sỏi túi mật, nhất là trong mười năm đầu sử dụng. Nguyên nhân tiếp theo đó là tình trạng béo phì: những mô trong cơ thể chứa quá nhiều mỡ kèm theo đó cũng sản xuất nhiều estrogen hơn. Thật phi lý, khi nguy cơ cũng gia tăng trong trường hợp sụt cân đột ngột vì nỗ lực giảm béo; do thực đơn nghèo năng lượng kìm hãm sự sản xuất mật - yếu tố khiến cho quá trình kết tủa cholesterol diễn ra nhanh hơn. Nguyên nhân tiếp theo tiếp tay cho sự xuất hiện của sỏi túi mật là tiểu đường hoặc những bệnh khác hạn chế chức năng của túi mật hoặc làm chậm nhu động ruột - trong đó thậm chí có cả tình trạng tổn thương tủy sống.

3. Triệu chứng

Hầu hết các đối tượng bị sỏi túi mật đã kết tủa không hề hay biết. Những cục sỏi xuất hiện “thầm lặng” không hề gây bất cứ triệu chứng gì và thường được phát hiện trong những dịp thăm khám khác hoặc chẩn đoán bằng siêu âm ổ bụng.

Những triệu chứng đau dữ dội sẽ xuất hiện nhiều nhất khi sỏi làm bí ống túi mật. Những cơn đau thường xảy ra ở trường hợp túi mật bị co thắt đột ngột (thường sẽ xảy ra sau mỗi bữa ăn có nhiều dầu, mỡ), do gia tăng sức ép của sỏi lên thành túi mật hoặc động tác co thắt túi mật làm chúng dịch chuyển, hệ quả làm tắc đường dẫn mật.

Ngoài ra căn bệnh sỏi túi mật cũng có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như viêm đường mật, viêm túi mật cấp, viêm tụy cấp…

Quá tình tiết mật có thể vận hành bình thường sau khi đã phẫu thuật cắt bỏ túi mật; buồng gan vẫn tiếp tục sản xuất đủ dịch mật, để có thể duy trì quá trình tiêu hóa sinh lý học. Bởi vì sau khi cắt túi mật dịch mật sẽ chảy trực tiếp vào ruột bằng đường dẫn mật chung. Trường hợp diên ra trong thời gian dài mà khi đó ruột không có thức ăn thì sự hiện diện của dịch mật sẽ dẫn đến tình trạng tiêu chảy. Yếu tố phần nào đó sẽ ngăn ngừa bằng thuốc phát huy tác dụng “gom” axít mật và làm đặc mật dựa trên nền cholestyramin (tên thương mại: Questran, Locholest).

4. Phương pháp điều trị

Hiện nay phương pháp phẩu thuật cắt túi mật được xem như là phương pháp duy nhất được chọn trong điều trị ngoại khoa sỏi túi mật. Phương pháp này được chỉ được áp dụng trong các trường hợp sỏi túi mật có triệu chứng hoặc biến chứng. Người ta còn bàn cải về chỉ định mổ cho trường hợp sỏi túi mật chưa gây triệu chứng, chưa gây tổn thương cho túi mật. Nếu như chỉ định mổ thì phương pháp đầu tiên các bác sĩ nghĩ đến vẫn là cắt túi mật.

Làm cách nào để hạn chế nguy cơ xuất hiện sỏi mật?

- Hàng ngày cần ăn ba bữa cân bằng.

- Duy trì cân nặng không vượt quá chuẩn mực dành cho lứa tuổi

- Tập luyện thể thao (đi bộ) thời gian tối thiểu 30 phút đa số ngày trong tuần.

Những nghiên cứu được thực hiện trong khuôn khổ dự án “Nurses’ Health Study” cũng cho thấy, tỷ lệ phụ nữ áp dụng thực đơn hàng ngày giàu chất xơ bị sỏi mật thấp hơn hẳn đồng loại đối chứng cùng lứa tuổi.

Phòng Khám Bình Điền

Để được tư vấn thêm, hay đăng ký dịch vụ, xin vui lòng để lại thông tin, chúng tôi sẽ liên hệ trong thời giam sớm nhất.